Krakau: ils n’ont pas passé

Waar we onze reis begonnen in Lemberg, parel van Oost-Galicië, eindigen we vandaag in Krakau, de belangrijkste stad van West-Galicië. Beide steden concurreren om de titel van mooiste stad. De stad Krakau heeft het fascisme en het communisme doorstaan, het dreigt echter tenonder te gaan aan het toerisme. Bij de betere Poolse restaurants staan lange rijden, we worden in de oude stad om de haverklap aangesproken door Poolse hoertjes en overal rijden elektrische golfkarretjes die getransformeerd zijn tot Guided City Tours. ‘Visit Auschwitz for only €26!’

Aan de rand van de stad bezoeken we het Pools Luchtvaartmuseum. Onze aandacht gaat vooral uit naar de hangar met vliegtuigen uit de Eerste Wereldoorlog. Er staan voornamelijk Duitse toestellen opgesteld die in de Tweede Wereldoorlog van Berlijn naar Warschau zijn getransporteerd om ze te behoeden voor de bombardementen op Berlijn. Na de oorlog werden ze geconfisqueerd door de nieuwe Poolse staat, die ze uiteindelijk onderbracht bij dit museum. Na de lunch in de Joodse buurt bezoeken we het Habsburgse fort bij de Kosciuszki heuvel. Daar komen we tot het besef dat de Russen tot aan Krakau waren doorgestoten in WO I. Van 2 tot 6 december 1914 hield dit fort stand en werd het Habsburgse rijk ternauwernood gered van de ineenstorting. Op een maquette wordt de slag uitgebeeld met minisoldaatjes. De Russische soldaten moeten vanaf de heuvels rondom het fort een zekere dood tegemoet zijn gerend. Krakau: ils n'ont pas passé.

Zaterdag is er gelegenheid om individueel op pad te gaan. Roger wil ’s ochtends beginnen bij het museum van de voormalige Gestapo cellen, maar treft zonder verdere toelichting een gesloten deur. En ook aan het andere eind van de stad is het museum van de Pankiewicz apotheek in het getto gesloten. Het blijkt 'dag van de proclamatie van de grondwet' te zijn, alweer een Poolse nationale feestdag. Alle musea zijn vandaag gesloten. Daar komt nog bij dat de temperatuur volledig is omgeslagen. Was het gisteren nog zomers en 20 graden, vandaag is het een waterkoude 5 graden. Er zit dus niets anders op dan een boek te lezen in een warm café. En dus kiest Roger voor de garnizoensclub van het Poolse leger, een voormalige Habsburgse officiersmess. Hij blijkt de enige te zijn. De eenzame barman in restaurant Avangarde is blij dat hij een klant heeft. Gevraagd naar de geschiedenis van dit gebouw krijgt Roger een kleine rondleiding door dit barokke gebouw. In de theaterzaal een absurde anekdote: ‘Drie jaar geleden was deze zaal gereserveerd door een groep Joodse mensen uit Israel’, vertelt de barman. ‘Na een tijdje begonnen ze te schreeuwen en met eten te smijten. Ze smeerden de muren vol met voedsel en maakten er een enorme puinhoop van. De politie moest er uiteindelijk aan te pas komen om ze de aangerichte schade te laten betalen.’ Het verhaal is kenmerkend voor de afgelopen week: een reis terug in de tijd van een eeuw geleden kan zomaar ineens omslaan in een stekelige actualiteit.