Gernika: de ziel van Baskenland

Woensdag 10 juli 2019

In onze spiksplinternieuwe gehuurde Nissan verlieten we in de ochtend Bilbao. De straalblauwe hemel was de beste reden om kennis te maken met de Golf van Biskaje. In de baai van Plentzia was een mooi familiestrand dat aan beide zijden omringd was door groene heuvels. Na wat verfrissende duiken in de zee en een paar uurtjes zon en strand stapten we de auto weer in en trokken we door de prachtige, groene Baskische heuvels naar onze volgende bestemming. Op het programma stond Guernica, het stadje dat in de Spaanse burgeroorlog in 1937 volledig was plat gebombardeerd door de Duitse Luftwaffe. Pablo Picasso wijdde er zijn gelijknamige meesterwerk aan.

Oftewel Gernika-Lumo, zoals op de wegbewijzering in het Baskisch stond aangegeven. De ziel van Baskenland lag middenin het Unesco natuurreservaat Urdaibai. Het landschap had niets weg van het Spanje dat we gewend waren. Eerder leek het erop dat we door de Boheemse heuvels reden. In het plaatselijke Museo de la Paz stonden de gebeurtenissen van 26 april 1937 centraal. Op films waren getuigen aan het woord en er was een huiskamer uit 1937 nagemaakt van vóór en na het bombardement. Het meest tragische aan het hele verhaal was de volstrekte zinloosheid van de actie. Nog steeds was het onduidelijk waarom dit vriendelijke stadje van de landkaart moest worden geveegd.

Vanwege het bombardement hadden we niet veel van de wederopbouw verwacht. Ten onrechte, want het Baskische bergstadje maakte een hele vriendelijke indruk. Aan een schoolplein werd een voetbaltoernooi gespeeld tussen scholieren. Naast het veld stond een standbeeld van twee stoere Baskische strijders. In het aangrenzende gebouw konden we een bezoek brengen aan een schuilkelder van destijds. ‘Entrance at the bar’, stond er op een papiertje geschreven. Via die bar belandden in een soort buurthuis waar bejaarden gezellig aan de bingo zaten. Een deur op de gang gaf toegang tot de schuilkelder, die angstaanjagend maar tegelijkertijd ook aangenaam verkoelend was. Verderop in een park stond de beroemde eik van Gernika, waar vroegere Baskische heersers hun eed aflegden. De eik had het bombardement wonderwel overleefd, maar was later toch bezweken. De stam van de dode eik was geconserveerd gebleven in een paviljoentje. Een nakomeling, geplant met een stekje van de oude eik, stond een paar meter verderop.

Vanwege de prettige atmosfeer besloten we om te blijven eten in Gernika. Op het centrale plein aten we pintxos en dronken we Sangria. Dat had wel tot gevolg dat we laat aankwamen op onze volgende bestemming, het gehucht Ochovi in de provincie Navarra.